Shi.or.th - ผีปอบกับสวัสดิการชุมชน

ผีปอบกับสวัสดิการชุมชน

พิมพ์หน้านี้

ส่งหน้านี้ให้เพื่อน

เขียนโดย admin

อาทิตย์ 13 สิงหาคม 2549 @ 17:00

การศึกษาทางมานุษยวิทยาทำให้เราเห็นได้ว่า กลไกทางวัฒนธรรมหลายอย่างเป็นไปเพื่อให้ชุมชนมีสวัสดิภาพและสามารถช่วยเหลือเกื้อกูลกันให้ทุกคนอยู่รอดร่วมกันได้

อย่างเช่น ประเพณีฮีตคอง (ฮีตสิบสอง คองสิบสี่) ของชาวบ้านอีสานก็เป็นบทบัญญัติทางวัฒนธรรมให้สมาชิกชุมชนเอื้อเฟื้อเจือจานกัน ต้องทำบุญให้ทานเพื่อค้ำจุนพระศาสนาและค้ำคูนชุมชน ไม่อย่างนั้นความอัปรีย์ จัญไร หรือสิ่งอัปมงคลจะเกิดขึ้นและทำลายความผาสุกของชุมชน

ยามอดอยากยากแค้นก็มีธรรมเนียมที่เรียกว่า การไปแผ่ (หรือขอเผื่อแผ่แบ่งปัน) อาหารจากชุมชนอื่นที่พอมีกินได้ (จะว่าเป็น Social safety net พื้นบ้านก็ได้)

การรักษาโรคก็เป็นแบบยาขอหมอวาน ค่ารักษาจะมีบ้างก็เป็นแค่ค่าคายหรือค่าพิธีกรรม แปดบาท สิบบาท เป็นคุณค่าเชิงสัญลักษณ์มากกว่าเป็นเรื่องตัวเงิน

เพราะฮีตคองและกฎเกณฑ์ความสัมพันธ์ที่แบ่งปันจุนเจือกันเหล่านี้มีผีเป็นผู้ดูแลรักษา ถ้าใครไปละเมิดเข้าก็จะเกิดเคราะห์กรรมหรือความเจ็บป่วยขึ้นเพราะผีทำ

ในแง่นี้ จะเรียกผีว่าเป็นสถาบันที่ประกันสวัสดิการสังคมก็อาจเรียกได้

โดยเฉพาะสำหรับคนมีวิชาอาคม กฎเกณฑ์เหล่านี้จะเคร่งครัดเป็นพิเศษ เรียกว่า ถ้าหมอ คนทรง หรือคนมีวิชาเหล่านี้ไปทำผิดจารีต เช่น เรียกค่ารักษาเกินเลยก็จะผิดครู วิชาอาคมนั้นก็จะหันกลับมาทำร้ายตนเองและทำให้ผู้นั้นกลายเป็นผีปอบไป

ในชุมชนที่ผมเคยศึกษา ผมรู้จักหญิงชราชื่อยายดีที่ชาวบ้านว่ากันว่าแกเป็นผีปอบ แกเป็นคนทรงเจ้ามีวิชาอาคมมาก่อน แต่ความที่แกไม่ค่อยสมาคมกับใคร อาศัยอยู่ในบ้านที่แยกตัวจากชุมชน ปากคอแกก็เราะร้าย พูดจาโผงผางด่าว่าใครๆ แบบไม่เกรงใจ

ต่อมาเกิดมีไก่ในหมู่บ้านตายยกเล้าหลายบ้าน แถมมีคนป่วยและเด็กในหมู่บ้านเป็นลมล้มชักเหมือนผีเข้า

แกจึงถูกเพ่งเล็งจากชาวบ้านว่าเป็นปอบ

คนที่ถูกกล่าวหาว่าเป็นปอบนั้น ส่วนหนึ่งมักเป็นคนที่ไม่ค่อยไปมาหาสู่กับคนอื่น เก็บตัว ไม่คบหาสมาคมกับใคร ยิ่งเป็นคนมีวิชาอาคมที่ควรมีชีวิตเกื้อกูลแก่ผู้อื่น ถ้าไปมีชีวิตแบบเอาแต่ตัวเอง ไม่เอาคนอื่น เมื่อเกิดวิกฤตขึ้นก็มักถูกเพ่งเล็งหรือกล่าวหาว่าเป็นผีปอบ

ยายดีผีปอบจึงเป็นผลข้างเคียงของระบบสวัสดิการสังคมในวัฒนธรรมท้องถิ่น

• หนังสือชุดงานคือความดี เล่ม 7 : ฟ้าหลังฝน
• หนังสือชุดงานคือความดี เล่ม 6 : หุ้นส่วนความดี
• หนังสือชุดงานคือความดี เล่ม 5 : ก่อนโลกจะขานรับ
• หนังสือชุดงานคือความดี เล่ม 4 : กำลังใจและความหวัง

ดูทั้งหมด »